Quyết định giao đất giao rừng số 31 của UBND huyện Vân Đồn giao cho hộ ông Mạnh diện tích 4ha vào năm 1998.

Dù đã được cấp quyết định giao đất giao rừng từ năm 1998, nhưng gia đình ông Từ Tú Mạnh ở xã Đoàn Kết (Vân Đồn, Quảng Ninh) vẫn bị thu hồi đất do tranh chấp kéo dài. Phía sau vụ việc là những khuất tất về hồ sơ địa chính, sai sót trong đo vẽ bản đồ và những bất cập trong quá trình xét xử cần được xem xét lại.

Nguồn gốc đất rừng và khởi nguồn tranh chấp

Ông Từ Tú Mạnh (hay còn gọi là Từ Văn Mạnh), trú tại thôn Tràng Hương, xã Đoàn Kết, huyện Vân Đồn, được UBND huyện Vân Đồn cấp quyền sử dụng 4ha đất rừng tự nhiên theo Quyết định số 31 ngày 20-8-1998. Khu đất nằm tại lô H1, khoảnh 5, tiểu khu 195 - nơi gia đình ông trồng keo và bảo vệ rừng từ đó đến nay. Tuy nhiên, đến năm 2002, ông Mạnh có cho ông Từ Duy Tiến mượn tạm một phần diện tích để canh tác. Ban đầu ông Tiến trồng sắn trên khoảng 200m2 đất, sau đó mở rộng canh tác, trồng keo và bạch đàn lên hơn 24.500m2.

Gia đình ông Mạnh đã nhiều lần đề nghị ông Tiến thu hoạch cây và hoàn trả diện tích đất đã mượn, nhưng không nhận được sự hợp tác. Quá bức xúc, ông Mạnh gửi đơn kiện ra TAND huyện Vân Đồn, yêu cầu ông Tiến trả lại diện tích đất đã mượn.

Bản án gây tranh cãi và xét xử có dấu hiệu vi phạm tố tụng nghiêm trọng

Ngày 28-4-2020, TAND huyện Vân Đồn ra Bản án sơ thẩm số 03/2020/DS-ST, bác yêu cầu của ông Mạnh, với lý do: Trong quá trình giao đất năm 1998, có sự “chồng lấn” diện tích đất đã được ông Tiến sử dụng từ trước. Đồng thời, Tòa kiến nghị thu hồi cả hai quyết định giao đất: Quyết định số 31 cho ông Mạnh và Quyết định số 14 cũng ban hành năm 1998 cho ông Tiến.

Dù đã có giấy tờ pháp lý rõ ràng, ông Mạnh vẫn bị mất đất. Gia đình ông kháng cáo, nhưng Bản án phúc thẩm số 27/2020/DS-PT ngày  20-8-2020 của TAND tỉnh Quảng Ninh tiếp tục giữ nguyên phán quyết sơ thẩm.

Từ đó đến nay, ông Mạnh liên tục gửi đơn kiến nghị tới nhiều cơ quan chức năng tỉnh Quảng Ninh nhưng vẫn chưa được giải quyết thỏa đáng.

Theo luật sư Nguyễn Thị Quỳnh Anh (Công ty Luật Song Nguyễn TECS), TAND huyện Vân Đồn đã vi phạm nghiêm trọng quy trình thu thập và đánh giá chứng cứ. Năm 2018, Tòa tổ chức thẩm định thực địa và yêu cầu đo đạc bằng máy GPS theo hướng dẫn của hai bên đương sự.

Kết quả đo đạc từ phía ông Mạnh xác định diện tích ông được giao thuộc thửa số 231. Tuy nhiên, phía ông Tiến lại cho rằng toàn bộ khu đất này cùng với đất của các hộ lân cận thuộc thửa số 228. Sự mâu thuẫn này đáng lẽ phải được xác minh rõ ràng.

Đặc biệt, theo Trích lục bản đồ địa chính ngày 22-4-2019 của Văn phòng Đăng ký đất đai huyện Vân Đồn thì đất ông Mạnh canh tác là thửa 231, còn đất ông Tiến là thửa 228 - phù hợp với nội dung đơn xin giao đất từ năm 1998.

Tuy nhiên, vào tháng 2-2020, đại diện UBND huyện Vân Đồn lại có văn bản “đính chính” rằng cả hai trích đo vẽ đều thuộc thửa 228, do sai sót trong in ấn. Điều này làm dấy lên nghi vấn về tính chính xác và khách quan của tài liệu cung cấp cho Tòa.

Luật sư Quỳnh Anh khẳng định: “Việc không xác định rõ thửa đất tranh chấp dẫn đến sai lệch trong kết luận nguồn gốc đất, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến kết quả xét xử. Đây là căn cứ có thể hủy bản án theo Điều 345 Bộ luật Tố tụng dân sự”.

Những điểm chưa được xem xét thấu đáo –

cần một cái nhìn công tâm và quyết định thấu tình, đạt lý

Một vấn đề khác cũng cần làm rõ là: năm 1998, cả ông Mạnh và ông Tiến đều có đơn xin giao đất riêng biệt, được chính quyền địa phương chấp thuận. Ông Mạnh xin 4ha tại lô H1, còn ông Tiến xin 2,8ha tại lô H2 - cùng thuộc khoảnh 5, tiểu khu 195.

Điều đó cho thấy, UBND huyện Vân Đồn đã thực hiện giao đất căn cứ vào chính sách giao rừng, hiện trạng sử dụng đất, quy hoạch sử dụng đất và đơn xin giao đất hợp lệ - hoàn toàn đúng với quy định của Luật Đất đai 1993 và Luật Bảo vệ và Phát triển rừng 1991.

Luật cũng quy định người được giao đất rừng phải sử dụng đúng mục đích. Nếu như lời khai của nhân chứng cho thấy ông Tiến từng sử dụng hơn 200m2 đất rừng để trồng lúa và sắn trước năm 1998 thì hành vi này vi phạm chính sách bảo vệ rừng và không đủ điều kiện để được giao đất tại vị trí đó.

Vì vậy, việc ông Mạnh được cấp quyền sử dụng đất là hoàn toàn hợp pháp, chính đáng, và ông có đầy đủ quyền lợi theo quy định của Luật Bảo vệ và phát triển rừng năm 2004.

Vụ việc giữa hai hộ gia đình không chỉ là câu chuyện tranh chấp cá nhân mà còn cho thấy nhiều bất cập trong quản lý đất đai, xác định nguồn gốc đất và thực hiện chính sách pháp luật tại địa phương.

Cần một cuộc thanh tra toàn diện các văn bản, hồ sơ địa chính liên quan, từ đó làm rõ trách nhiệm của các bên, đảm bảo quyền lợi hợp pháp cho người dân đã thực hiện đúng quy định của Nhà nước.

Ông Từ Tú Mạnh và gia đình chỉ mong được sống và sản xuất trên mảnh đất được giao theo pháp luật suốt hơn 25 năm qua. Mong rằng tiếng nói của người dân sẽ được các cấp chính quyền lắng nghe, xử lý thấu tình, đạt lý để bảo vệ công bằng và uy tín của chính quyền địa phương.

Tư Hoành