Một phần khu đất các hộ dân được cấp đất ở kết hợp kinh tế vườn thời điểm năm 1985.
Những năm 1985 đến 1989, các hộ dân ở thôn 8, xã Hòa Thắng, T.P Buôn Ma Thuột (Đắk Lắk) được giao đất thổ cư kết hợp kinh tế vườn. Thế nhưng đến nay, bà con chưa được cấp Giấy chứng nhận Quyền sử dụng đất (QSDĐ), dẫn đến những quyền lợi hợp pháp trong sử dụng đất bị hạn chế. Thậm chí, năm 2009, khi UBND T.P Buôn Ma Thuột thu hồi đất để mở rộng, nâng cấp đường Đam San - đường vào nhà ga hàng không Buôn Ma Thuột, bà con không được đền bù về đất, dẫn đến khiếu kiện kéo dài.
Điều tra theo phản ánh của bạn đọc, được biết, từ năm 1985 đến 1989, 17 hộ là cán bộ, công nhân viên Sân bay Buôn Ma Thuột (nay là Cảng hàng không Buôn Ma Thuột, trực thuộc Cảng vụ hàng không miền Nam), được Giám đốc Sân bay Buôn Ma Thuột cấp đất thổ cư kết hợp kinh tế vườn. Bình quân mỗi hộ từ 2.000m2, đến 4.000m2, các thửa đất nằm dọc hai bên đường Đam San.
Tổng diện tích đất cấp cho 19 hộ là 4,4 ha. Sau khi được cấp, các hộ dân xây dựng nhà ở, trồng cà phê, mở quán xá kinh doanh, và bãi trông giữ xe. Tính đến thời điểm hiện nay, từ việc chuyển nhượng đất và tách hộ, trong diện tích 4,4 ha đất cấp ban đầu cho các hộ, đang có khoảng 30 hộ dân sử dụng. Việc sử dụng đất liên tục, không có tranh chấp, nhưng chính quyền địa phương và Cảng hàng không Buôn Ma Thuột lại không làm thủ tục để cấp Giấy chứng nhận QSDĐ cho bà con.
Một trong lý do mà chính quyền địa phương và Cảng hàng không Buôn Ma Thuột đưa ra, là ngày 22-3-1996, UBND tỉnh Đắk Lắk ban hành Quyết định số 409/QĐ-UB về việc cấp Giấy chứng nhận QSDĐ số 94201/QSDĐ/A-T đối với diện tích 256 ha cho sân bay Buôn Ma Thuột quản lý sử dụng vào mục đích chuyên dùng (từ ngày 21-7-2009, đổi tên là Cảng vụ hàng không miền Nam). Điều đáng nói là, thời điểm UBND tỉnh Đắk Lắk cấp Giấy chứng nhận QSDĐ 256ha đất cho sân bay Buôn Ma Thuột, thì trước đó 11 năm, 17 hộ đã được cấp 4,4ha đất thổ cư kết hợp kinh tế vườn. Và trong thực tế các hộ đã sử dụng ổn định. Lẽ ra, khi cấp Giấy chứng nhận QSDĐ cho sân bay Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk phải kiểm tra hiện trạng, và khấu trừ 4,4ha đất các hộ dân đang sử dụng, để không dẫn tới cấp chồng lấn.
Trao đổi với chúng tôi, ông Nghiêm Phú Trình cho biết: Gia đình là một trong số hộ dân đang sử dụng đất được cấp thời điểm năm 1985, với diện tích 1.800m2. 39 năm qua gia đình sử dụng ổn định, làm nhà ở, và mở quán cà phê. Nhưng do chưa được cấp Giấy chứng nhận QSDĐ, nên việc sử dụng đất bị nhiều hạn chế, công trình nhà ở xuống cấp, hư hỏng muốn sửa chữa cũng không được! Các hộ dân bức xúc, nhưng không biết kêu ai. Thời điểm năm 2009, khi UBND T.P Buôn Ma Thuột thực hiện dự án mở rộng đường Đam San (nâng cấp mở rộng đường vào nhà ga hàng không Buôn Ma Thuột), gia đình tôi và 7 hộ khác bị thu hồi đất nhưng không được đền bù về đất, mà chỉ được hỗ trợ một phần công trình, cây trồng trên đất.
Qua tìm hiểu được biết, trong số hộ dân bị thu hồi đất mở rộng đường Đam San, có 3 hộ là Nguyễn Hoàng Sang, Tạ Đình Vui và Bùi Đức Diên không chấp nhận, đã khởi kiện quyết định của UBND T.P Buôn Ma Thuột. Tại các Bản án số 04/2011/HC-PT; Bản án số 05/2011/HC-PT và Bản án số 06/2011/HC-PT, ngày 14-4-2011, của Tòa án nhân dân tỉnh Đắk Lắk về việc “Kiện quyết định hành chính trong lĩnh vực bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất” đều khẳng định: Việc Giám đốc sân bay Buôn Ma Thuột giao đất cho các hộ Nguyễn Hoàng Sang, Tạ Đình Vui và Bùi Đức Diên làm đất thổ cư kết hợp kinh tế vườn, các hộ đều sử dụng liên tục, không tranh chấp về đất đai. Như vậy, áp dụng Điều 44 của Nghị định 84/2007/NĐ-CP về việc “Quy định bổ sung việc cấp Giấy chứng nhận QSDĐ, thu hồi đất, thực hiện QSDĐ, trình tự, thủ tục bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất và giải quyết khiếu nại về đất đai”, thì các hộ dân phải được bồi thường, hỗ trợ về đất, khi Nhà nước thu hồi đất.
Ngày 1-6-2024, trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Hoàng Sang cho biết: Bản án của Tóa án nhân dân tỉnh Đắk Lắk đã có hiệu lực hơn 13 năm, nhưng UBND T.P Buôn Ma Thuột vẫn chưa thi hành án. Tại Chỉ thị số 26/CT-TTg, ngày 15-11-2019, của Thủ tướng Chính phủ về việc “Tăng cường chấp hành pháp luật tố tụng hành chính và thi hành án hành chính” đã nêu rõ các bản án, quyết định có hiệu lực trước ngày 1-7-2016 chưa được thi hành xong; trong đó có 3 bản án trên của TAND tỉnh Đắk Lắk. Nghĩa là đến tháng 6-2024 này, 1.045m2 đất của các hộ: Nguyễn Hoàng Sang, Tạ Đình Vui, Bùi Đức Diên vẫn chưa nhận được bồi thường theo phán quyết ngày 14-4-2011 của TAND tỉnh Đắk Lắk.
Về nguồn gốc, lịch sử, quá trình sử dụng 4,4ha đất ở, kết hợp kinh tế vườn mà Giám đốc Sân bay Buôn Ma Thuột cấp cho 17 hộ là cán bộ, công nhân viên trong giai đoạn từ năm 1985 đến 1989, Luật sư Lê Xuân Anh Phú, Công ty Luật TNHH MTV Thành công và Cộng sự (Đoàn Luật sư tỉnh Đắk Lắk) cho rằng: Thời điểm các hộ dân sử dụng đất đã được xác định trước ngày 15-10-1993 và sử dụng liên tục không tranh chấp về đất đai. Vì vậy theo quy định của Luật Đất đai phải được cấp Giấy chứng nhận QSDĐ. Khi đất của các hộ dân bị Nhà nước thu hồi để xây dựng các công trình phải được đền bù như đất ở và đất vườn. Việc trong thời gian gần 40 năm qua, chính quyền địa phương, cơ quan liên quan cản trở, gây khó khăn trong việc tiếp nhận, giải quyết cấp Giấy chứng nhận QSDĐ đối với 4,4ha đất trên đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi hợp pháp của các hộ dân.
Kiều Bình Định